Aktualnie jesteś tutaj: 
Start
Lipnica

SERCA ZOSTAWILI W LIPNICY – ZWIĄZEK LIPNICZAN – W 85 ROCZNICĘ ZAREJESTROWANIA STOWARZYSZENIA

środa, 10 lutego 2021 16:09

Czas międzywojenny był wyjątkowo trudny dla polskiej prowincji - przeludnienie, nędza, głód i brak perspektyw na przyszłość. Brakowało wszystkiego. Dlatego też tak popularna była emigracja do miast i za granicę, aby tam szukać szans na lepsze życie. Taki los spotkał także mieszkańców Lipnicy, wielu z nich musiało opuścić wieś jednak tęsknota i ogromna więź pozostawała.

Już przed wojną lipniczanie aby zachować swoją odrębność narodową oraz lokalne zwyczaje tworzyli za granicą liczne towarzystwa, koła i związki: Koło imienia Kościuszki -1907, Towarzystwo Wzajemnej Pomocy Błogosławionego Szymona z Lipnicy – 1908, Towarzystwo Polek pod Opieką Matki Bożej Kalwaryjskiej – 1912, Koło Dramatyczne imienia Kazimierza Brodzińskiego-1912 czy powstały w okresie międzywojennym Klub Lipniczan Przemysłowo -Ratunkowy – 1921 .

W 1932 roku z inicjatywy inteligencji lipnickiej mieszkającej w Lipnicy jak i w całej Polsce utworzono „Związek Lipniczan”. W skład zarządu weszli: prezes – Stanisław Piotrowski wójt gminy, wiceprezes Józef Klimek sekretarz gminy Ujście Solne, skarbnik Andrzej Kwaśniewski – pracownik Zarządu Gminnego, członkowie: Jan Kuc, Stanisław Wojciechowski, ks. Szymon Krzemiński. Po wybraniu władz, Zarząd podjął pracę nad statutem. Wojewoda Krakowski decyzją z dnia 10 lutego 1936 roku zarejestrował stowarzyszenie „Związek Lipniczan”, wpisując do rejestru pod nr 235, a decyzja ta została ogłoszona w „Monitorze Polskim”. W publikatorze zapisano cel stowarzyszenia: „skupianie Lipniczan zamieszkałych w Polsce i na obczyźnie celem utrwalenia węzła braterskiego” oraz założycieli „Stanisław Piotrowski, ks. Józef Kozieja, Stanisław Wojciechowski, Jan Kuc, Bolesław Traczewski, Józef Piotrowski, Andrzej Kwaśniewski, Józef Ekiert, Stanisław Klimek, Wojciech Zaczek mł., Szymon Piotrowski, Józef Polek, Wojciech Zaczek st., Władysław Kuc, Franciszek Urbański. Statut przewidywał trzy rodzaje członkostwa – dożywotnie, rzeczywiste oraz wspierające.

Związek krajowy bardzo mocno współpracował z lipniczanami za Oceanem. Tamtejszy Klub, któremu przewodniczył Ludwik Nowakowski pozostawał w stałym kontakcie z ojczyzną, a jego członkowie o Lipnicy nigdy nie zapomnieli…
Największą działalność organizacyjną Związek przejawiał w latach 1936-1938, kiedy to nawiązał setki kontaktów z rodakami i włączył ich do stowarzyszenia w liczbie 118 osób z tego 71 osób mieszkających poza Lipnicą. Wśród nich znaleźli się wszyscy wybitni lipniczanie mieszkający w kraju i za granicą: dr Sz. Bernadzikowski, gen. Ignacy Ledóchowski, Stanisław Jarosiński prokurator RP, Jan Polek kustosz zamku w Poznaniu.

W pierwszych latach działalności skupiono się na budowie ochronki. Miał to być kompleks obiektów do działalności charytatywnej. Związek Lipniczan z Chicago zdeponował na koncie Związku kwotę 1760 dolarów. Ponieważ bezpośrednio Związek Lipniczan nie mógł być inwestorem wybrano Społeczny Komitet Budowy. Dnia 18 lipca 1938 roku nastąpiło wmurowanie kamienia węgielnego pod budynek. Ze Związkiem nawiązała kontakt Siostra Generalna Klasztoru Urszulanek – Urszula Ledóchowska w celu przekazania obiektu w zamian za prowadzenie ochronki. ”Z tą dostojną Osobą, dziedziczką starej, wielce zasłużonej Rodziny Hr. Ledóchowskich zetknął się Zarząd Związku Lipniczan, któremu oświadczyła, że o Lipnicy zawsze pamięta a dowodem tej pamięci będzie postawiona przez Jej Zgromadzenie zakonne ochronka, w której poza wychowywaniem dzieci, będzie placówka dla starszej młodzieży przygotowująca ją do życia zawodowego. Następstwem rozmowy z Matką Generalną było powstanie w dniu 24 kwietnia 1938 r. Towarzystwa Budowy i Utrzymania Ochronki…”.*
W rok po wmurowaniu kamienia węgielnego, gotowy budynek ochronki został poświęcony i oddany pieczy sióstr ze Zgromadzenia Sióstr Urszulanek SJK.

Związek stawiał sobie za cel popularyzację Lipnicy Murowanej, jej zabytków i kultury. W tym celu zamierzano wybudować dom wczasowy i uruchomić stałe połączenie z Bochnią. Jednym z głównych działań Związku była działalność charytatywna wśród biedoty, udzielali zapomóg pieniężnych, rzeczowych, wspomagali biedniejszych studentów.
Dzięki Związkowi rozkwitła działalność kulturalna. Nawiązano kontakty z poetą Robertem Rydzem, który wyreżyserował mnóstwo inscenizacji w Lipnicy Murowanej, z malarzami: Marcinem Samlickim, Tadeuszem Okoniem, Stanisławem Klimowskim, którzy poprzez swoje obrazy uwiecznili piękno Lipnicy, jej architekturę i zwyczaje.
W okresie międzywojennym Lipniczanie z Chicago ufundowali żelazne ogrodzenie wokół kościoła bł. Szymona, opłacili koszty przewozu relikwii związanych z kultem Szymona z Krakowa do Lipnicy Murowanej, zakupili piękny złoty relikwiarz.
Na frontowej ścianie kościoła widnieje granitowa tablica ze słowami: „Braciom za oceanem/ za ich przywiązanie/ i ofiarność cześć/Macierz Lipnicka”. Tablicę umieszczono w 1934 roku jako wyraz wdzięczności lipniczan dla ziomków za granicą, którzy zawsze byli gotowi nieść pomoc rodzinnej wsi.

Po wojnie Związek Lipniczan ponownie nawiązał współpracę z emigracją. Klub w Chicago nadsyłał zbiorowo paczki z odzieżą, lekami i żywnością na ręce skarbnika ks. Józefa Urbańskiego. W tym też czasie Klub postanowił zebrać 50 tys. dolarów na rozbudowę gospodarczą Lipnicy, aby mieszkańcy mogli mieć pracę na miejscu.
Dopiero w latach pięćdziesiątych XX wieku zapadła decyzja Związku aby uzbierane pieniądze przeznaczyć na budowę Fabryki Wyrobów Ceramicznych. Z tą myślą założono spółdzielnię pracy pod nazwą „Macierz”, aby podkreślić zasługi Klubu Lipniczan w walce o dobrobyt Lipnicy. Prezesem spółdzielni został Józef Piotrowski. Po długiej korespondencji z Klubem ustalono formy pomocy, z tym jednak zastrzeżeniem ze strony Klubu, że pierwszeństwo do niej będą mieli lipniczanie oraz „że to co się tworzy będzie służyło Lipnicy i zawsze winno być Lipnickie”.
Dzisiaj, kiedy Lipnica rozkwita pamiętać należy, że kilkadziesiąt lat temu byt mieszkańców Lipnicy zdecydowanie polepszył się dzięki pomocy finansowej emigracji i ogromnemu zaangażowaniu społecznemu mieszkańców zrzeszonych w Związku Lipniczan. To dzięki ich współpracy i poświęceniu możliwych było wiele inwestycji i przedsięwzięć, dzięki którym Lipnica zaczęła podnosić się ze zniszczeń wojennych.

Opracowano na podstawie Monografii p. Edwarda Polka, rękopisów p. Józefa Piotrowskiego oraz materiałów archiwalnych p. Anieli Gromali i p. Pawła Heróda
*Akt erygowania ochronki

Odsłonięcie tablicy na kościele św. Szymona. Na zdjęciu św. Urszula Ledóchowska, były burmistrz Tomasz Piszczkiewicz i wójt Stanisław Piotrowski.
Zdjęcie ze zbiorów Sióstr Urszulanek

Zarząd Stowarzyszenia Związku Lipniczan.
Zdjęcie ze zbiorów Mariana Piotrowskiego.


Zarząd Stowarzyszenia Związku Lipniczan.
Zdjęcie ze zbiorów Mariana Piotrowskiego.

Klub Lipniczan w Chicago.
Zdjęcie ze zbiorów Edwarda Polka.

Działalność artystyczna Związku Lipniczan w Ameryce.
Zdjęcie ze zbiorów Gminnego Domu Kultury w Lipnicy Murowanej.

Sztandar Towarzystwa Błogosławionego Szymona z Lipnicy działającego przy Klubie Lipniczan w Ameryce.
Sztandar znajduje się za ołtarzem w kościele św. Szymona w Lipnicy Murowanej.
Fot. Paweł Heród

Rewers Sztandaru Towarzystwa Błogosławionego Szymona z Lipnicy działającego przy Klubie Lipniczan w Ameryce.
Sztandar znajduje się za ołtarzem w kościele św. Szymona w Lipnicy Murowanej.
Fot. Paweł Heród

Dokumenty archiwalne Związku Lipniczan.
Zdjęcie ze zbiorów pani Anieli Gromali.


Dokumenty archiwalne Związku Lipniczan.
Zdjęcie ze zbiorów pani Anieli Gromali.

Lipnica Murowana w okresie międzywojennym - w czasie wzmożonej działalności Związku Lipniczan.
Zdjęcie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Lipnica Murowana w okresie międzywojennym - w czasie wzmożonej działalności Związku Lipniczan.
Zdjęcie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Lipnica